Шүүхийн процесс удаашрах нэг гол шалтгаан нь өмгөөлөгчдийн санаатай болон санамсаргүй үйлдэлтэй холбоотой байж магадгүй гэж нэхэмжлэгч талууд үзэж байна. Тэдний хэлснээр зарим өмгөөлөгч шүүх хуралдааныг хойшлуулах хүсэлт олонтаа гаргаж, нотлох баримт бүрдүүлэх ажиллагааг сунжруулдаг нь шударга, хурдан шийдвэр гаргах үйл явцыг саатуулж байгаа аж.
Нэхэмжлэгч Б.Эрдэнэ:“Манай хэрэг хоёр жил гаруй үргэлжилж байна. Өмгөөлөгч тал бүртгэлтэй хуралдаанд байнга ирдэггүй, эмнэлгийн бичиг баримтаар удаа дараа хойшлуулсан. Энэ нь иргэний эрхийг зөрчиж байна гэж бодож байна.”
Мөн өөр нэг нэхэмжлэгч С.Мөнхцэцэг хэлэхдээ: “Шүүх шударга ажиллаж байгаа ч өмгөөлөгчдийн арга тактикаас болж хугацаа сунжирч, бидний итгэл алдарч байна. Хуульд өмгөөлөгчийн ёс зүйн хариуцлагыг илүү тодорхой болгох шаардлагатай” гэв.
Шүүхийн байгууллагын зүгээс шүүх хуралдааныг хойшлуулах үндэслэлийг нарийн хянах, өмгөөлөгчийн мэргэжлийн ёс зүйн зөрчилтэй холбоотой гомдлыг цаг тухайд нь шийдвэрлэж байхыг онцолж байна.
Сүүлийн жилүүдэд шүүхийн ачаалал өсөж, хэрэг хянан шийдвэрлэх хугацаа уртасч байгаа талаар иргэд, нэхэмжлэгчид шүүмжлэлтэй хандах болсон. Тэдний дийлэнх нь “шүүхийн процессийг өмгөөлөгчид өөрсдөө сунжруулж байна” гэж үзэж буйгаа илэрхийлж байна.
“Хоёр жил болж байна, өмгөөлөгч ирэхгүй гэх шалтгаанаар хурал хойшлогддог”
Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд хоёр жил үргэлжилж буй нэгэн иргэний хэрэгт нэхэмжлэгч Б.Эрдэнэ оролцож байгаа юм. Тэрбээр:“Манай хэрэг 2023 онд анх бүртгэгдсэн. Өмгөөлөгч тал 7 удаа хурал хойшлуулсан. Эмнэлгийн бичиг, томилолт, бэлтгэл хангаагүй гэх шалтгаанаар шүүх хурал дахин дахин сунжирч байна. Энэ хугацаанд би ажил, амьдрал, нэр хүндийн хувьд их хохирч байна.”
гэсэн юм.
Түүнтэй адил зовлон туулж буй иргэн С.Мөнхцэцэг ч:“Шүүх шударга байхыг бид хүсэж байна. Гэхдээ өмгөөлөгчийн тактик хэт нэг талд ашигтай байдлаар хэрэгжиж байна. Нэхэмжлэгч талд ч гэсэн эрх, хугацааны баталгаа хэрэгтэй” гэж ярив.
“Өмгөөлөгч нь үйлчлүүлэгчийн эрхийг хамгаалах үүрэгтэй хэдий ч энэ нь процессийн хуулийг зөрчиж болох үндэслэл биш. Хэрэв өмгөөлөгч давтан хурал хойшлуулж, шүүхийн ажиллагааг саатуулах шинжтэй бол Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн дэргэдэх Өмгөөлөгчдийн ёс зүйн хороо хяналт тавих ёстой. Харамсалтай нь, энэ механизм сул ажиллаж байна.”“Шүүхийн процесс хойшлох үндэслэлийн дийлэнх нь өмгөөлөгч болон талуудын бэлтгэл хангалтгүй байдалтай холбоотой. Шүүх бүрэн эрхийнхээ хүрээнд хуралдааныг 2-оос дээш удаа хойшлуулахгүй байх заалт бий. Гэхдээ өмгөөлөгч эмнэлгийн магадлагаа зэрэг нотолгоо гаргавал хуулийн дагуу хүлээн авах шаардлагатай болдог.” Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн мэдээгээр 2024 онд улсын хэмжээнд иргэний хэрэг 3000 гаруй удаа хойшлогдсон бөгөөд тэдний 40 орчим хувь нь өмгөөлөгч талын хүсэлттэй холбоотой байжээ.
Мөн нөгөө талаас улс төрчдийн хоорондын маргааныг ямар хурдан шийдэж байгаагаас үзвэл шүүхийн үйл ажиллагаанд хөндлөнгийн нөлөө илүү, томчуудад түлхүү үйлчилдэг болохыг 2025.10.10 өдрийн Баянгол, Хан-Уул, Сонгинохайрхан дүүргийн иргэний анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамж нотлоод өглөө. Энгийн иргэн барилгын компанип залилуулсан шүүх хурал 2,3 эил дамнан үргэлжилж байхад дээдсүүдийнмаргааныг 7 хоногт шийдэгдэж байгаа нь шүүхийн үйл ажиллагааг ойлгоход хүнд байна.